Podcastak

9. ATALA |  MURILLO EL FRUTOKO TOPONIMIA

SARRERA-KARETA

ESATARIA 1 - KIKE

Ongi etorri entzule.

Bederatzigarren atal honetan Erriberara joanen gara Murillo el Frutoko toponimiaz mintzatzeko.

MUSIKA 1 JOTA RAIMUNDO LANAS (utzi 30 segundu azpian)  https://youtu.be/8vE8_H62jfM?list=OLAK5uy_kHvYiAUvYiLZIm3pr4pZ4pvnOGV6DJlxU

Murillo el Fruto Nafarroako Erriberan dago, Aragoi ibaiaren eskualdean, Iruñetik 68 kilometrora.  Inguruan daude Zarrakaztelu, OIivako monasterioa, Santakara eta Melida.

Iparraldean, berriz, Uxueko lurrak, eta Uxueko bazterretan euskal toki-izenak izan dira nagusi, mendez mende.

MUSIKA 1 JOTA RAIMUNDO LANAS gora (30” Raimundo Lanas “Si canto me dicen loco” 

Murillo el Frutoko toponimia, berriz, bestelakoa da, gaur egun. Baina duela urte gutxi batzuk agertutako agiri baten ondorioz, ikusi da Erribera Gopieneko alde horretan ere bazirela euskal toponimoak, eta ez gutxi.

Murillo el Frutoko agiria 14garren mendekoa da eta Nafarroako Artxiboan agertu zen, Iruñean. Murilloarrek ordaintzen zituzten zerga edo petxei buruzko dokumentua da eta han euskal toponimo aunitz ageri dira, garbi-garbiak, oso ongi idatziak eta ulergarriak

MUSIKA 2 Bella Bella Beat - Nana Kwabena

ESATARIA 2 ANER +

Baratzetako hodia, Legazpea, Txorrota, Uarte, Erteko erregua, Ehuntzea.

ESATARIA 1 - KIKE

Horra batzuk, baina gehiago badira:

ESATARIA 2 ANER

Uharteko hodia, Garipentzuko zaldua, Aitzurieta, Areatzea, Baratzealzinea, Buztina, Baratzeberrieta

EFEKTUA IBAIA (Mantendu efektua izen guztiak bukatu arte)

https://youtu.be/vgsX7XXmCK4

 

ESATARIA 1 – KIKE + ESATARIA 2 ANER GORRIZ

Toki-izen horietako asko herriko baratze eta lursail ureztatuei dagozkie, ibaiko ura baliatzen baitzuten.

- Baratzetako hodia, baratzera zihoan ubidea edo azekia izan daiteke.

- Baratzetabideta, baratzeko bidea, alegia.

- Txorrota ere azekia txikia izan daiteke.

- Erteko erregua, berriz, erdiko erreka izan daiteke.

- Uharteko hodia, bi urguneen arteko ubidea edo azekia.

- Legazpea , legarra edo harri xehea zegoen tokiaren beheko aldea.

- Areatzea, area zegoen tokia, jakina.

ESATARIA 1 - KIKE

Ikusten denez, ibaiari eta urari lotutako toki-izenak dira, horrelakoa baitzen eta baita Muriilo El Frutoko paisaia.

(IBAIA EFEKTUARI bukaera)

MUSIKA 2 Renaissance

Adituen ustez, Gil Lopez de Sarasa Erriberriko notarioak idatzi zuen, 1400 urte aldean. Notarioa ere euskalduna zen.

Adituen iritzi, gainera, toki-izenak hain garbi izateak erakusten du euskara garai hartan oraindik ere mintzatzen zela Murillo el Fruton, hau da, euskarak uste baino gehiago iraun zuela Erriberako alde horretan.

Euskara galtzearekin batera, euskal toki-izenak desitxuratu ziren.

MUSIKA 2 GORA (Puntu eta bereiz markatu)

Agiri berean, gainera, Murilloko biztanle batzuen goitizenak ageri dira.

Alkateari, adibidez, Joan Biper esaten zitzaion. Eta baziren Maria Garizu, Per Arzeiz Luzea, Salbador Ederra, Garcia Zalduna. 

Horrek guztiak are garbiago erakusten du euskara Murillo el Fruton mintzatzen zela garai hartan.

BUKAERAKO KARETA urtu

Horrenbestez, bederatzigarren atala entzun duzue. Mila esker eta hurrengora arte.